Jednym z podstawowych zadań jednostek samorządu terytorialnego (JST), w tym gmin, jest realizowanie inwestycji infrastrukturalnych. Do najpopularniejszych inwestycji należy budowa dróg lokalnych lub obiektów użyteczności publicznej takich jak szkoły, placówki kulturalne oraz obiekty sportowo-rekreacyjne.
Niestety finanse JST często nie pozwalają na dostatecznie szybki rozwój infrastruktury publicznej. Efektem czego jest niedostosowanie rozwoju infrastrukturalnego do potrzeb i oczekiwań mieszkańców. Dlaczego tak się dzieje?
Zbyt mało pieniędzy
Podstawowym źródłem dochodów gmin są podatki. Często środki uzyskiwane z tego źródła nie wystarczają na utrzymanie dobrego stanu istniejącej infrastruktury, nie wspominając o realizacji nowych inwestycji.
Dlatego też samorządy wspierają swoje budżety poprzez:
- Sprzedaż nieruchomości
- Kredyty
- Emisję obligacji
Są to popularne metody pozyskiwania środków inwestycyjnych, ale nie są pozbawione wad. Po pierwsze gminy muszą dysponować nieruchomościami. Ich sprzedaż może zapewnić wysokie dochody majątkowe, ale zasoby prędzej czy później się wyczerpują.
W przypadku kredytów lub emisji papierów dłużnych problemem jest limit zadłużenia. Poziom zadłużenia JST systematycznie rośnie i ma to związek ze stosowaniem instrumentów dłużnych. Eksperci szacują, że poziom zadłużenia gmin może powodować problemy z absorbcją środków strukturalnych. A już na pewno większy będzie koszt pozyskiwania kapitału.
Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP)
Jednym ze sposobów rozwiązania problemów z brakiem środków inwestycyjnych jest partnerstwo publiczno-prywatne. Polega ono na współpracy gmin z inwestorami prywatnymi, dzięki któremu możliwa jest realizacji projektu inwestycyjnego. Innymi słowy, w modelu PPP, prywatni inwestorzy przyczyniają się do zwiększenia inwestycji publicznych.
Doświadczenia pokazują, że projekty realizowane w formule PPP są o kilkanaście procent tańsze od projektów realizowanych wyłącznie przez samorządy. Zmniejsza się też ryzyko opóźnień w realizacji przedsięwzięcia. Partner prywatny to często przedsiębiorca wyspecjalizowany w danej dziedzinie, którego wiedza i doświadczenia gwarantują sprawny przebieg projektu. Dodatkowo partner prywatny oczekuje jak najszybszego zwrotu poniesionych nakładów inwestycyjnych. W związku z tym zależy mu na tym, aby realizowana inwestycja jak najszybciej stała się przedsięwzięciem rentownym. Każde opóźnienie lub wzrost kosztów powodują oddalanie się momentu uzyskania dodatniego zwrotu.
Model PPP jest korzystny dla JST ze względu na możliwość przeniesienia części ryzyk na partnera prywatnego. Wiele zależy od przyjętego modelu, ale w najlepszym przypadku możliwe jest alokowanie związanych z projektem ryzyk finansowych, realizacyjnych, a po zakończeniu inwestycji również ryzyk popytowych i operacyjnych
PPP a absorbcja środków z UE
Partnerstwo publiczno-prywatne jest rekomendowaną metodą wykorzystywania środków pomocowych z Unii Europejskiej. Według rekomendacji Komisji Europejskiej PPP powinno być uzupełnieniem finansowania z UE.
Źródło: ASA – wsparcie kapitałowe projektów gospodarczych
